Bài viết này giúp bạn trả lời câu hỏi: có nên sử dụng hóa chất vệ sinh tấm pin mặt trời hay không? Bài viết tổng hợp bằng chứng từ nhà sản xuất, tổ chức nghiên cứu (NREL, IEA-PVPS, Fraunhofer CSP) và hướng dẫn ngành. Ở cuối bài có danh mục link gốc để bạn tra cứu.
I. Những khuyến cáo từ nhà sản xuất tấm pin mặt trời
Phần lớn nhà sản xuất tấm pin mặt trời không cho phép hoặc chỉ cho phép rất hạn chế việc dùng hóa chất vệ sinh tấm pin. Bằng chứng thực nghiệm chỉ ra hóa chất (đặc biệt axit/kiềm mạnh và dung môi) có thể làm hỏng lớp phủ chống phản xạ (AR), gây ăn mòn điểm (pitting) trên kính, ảnh hưởng khung nhôm và liên kết, làm tăng độ nhám bề mặt và giảm truyền quang, từ đó giảm hiệu suất và có nguy cơ mất bảo hành.
Các hướng dẫn O&M uy tín đều khuyến nghị ưu tiên nước sạch (DI/RO) và cơ học nhẹ; nếu buộc phải dùng chất tẩy, chỉ dùng loại cực nhẹ đã được nhà sản xuất phê duyệt. (Jinko Solar, Canadian Solar, Trina Solar, NREL, Solar Best Practices)
II. Phương pháp tổng hợp số liệu
Bài viết rà soát và tổng hợp những số liệu và nghiên cứu từ nhà sản xuất tấm pin mặt trời và các tổ chức nghiên cứu độc lập có đề cập đến hóa chất vệ sinh tấm pin mặt trời. Chi tiết như sau:
1. Hướng dẫn vệ sinh/installation manual của các hãng top (Jinko, Canadian, Trina);
2. Báo cáo/hướng dẫn của IEA-PVPS Task 13;
3. Nghiên cứu thực địa và thí nghiệm của NREL về soiling–cleaning–abrasion;
4. Nghiên cứu của Fraunhofer CSP về rủi ro hóa chất vệ sinh tấm pin với lớp phủ AR. Các nguồn đều là tài liệu sơ cấp (PDF chính thức, trang chính thức, tạp chí/kho lưu trữ uy tín). (Jinko Solar, Canadian Solar, Trina Solar, IEA-PVPS, NREL, csp.fraunhofer.de)
III. Bối cảnh kỹ thuật: Vì sao hóa chất vệ sinh tấm pin là vấn đề?
Bề mặt kính PV hiện đại thường có lớp phủ AR (phổ biến là SiO₂ sol-gel hoặc vật liệu nano–xốp) nhằm tăng truyền quang và giảm phản xạ. Lớp phủ này nhạy cảm với độ pH lệch và dung môi; các tác nhân axit/kiềm có thể làm hòa tan hoặc tái cấu trúc vi mô bề mặt, khiến truyền quang giảm và tán xạ tăng.
Khi vệ sinh có hạt mài (bụi cát), hóa chất vệ sinh tấm pin có thể khuếch tán bụi bẩn, khiến ma sát hiệu dụng lớn hơn và gây mài mòn nhanh lớp phủ. Nghiên cứu trường kỳ của NREL (5 năm, nhiều khí hậu) chỉ ra abrasion từ vệ sinh là nguồn hư hại lớp phủ quan trọng nếu thao tác/hoá chất không phù hợp. (NREL, ScienceDirect)
Ngoài kính/lớp phủ, khung nhôm và một số liên kết/keo bị nhạy với dung dịch kiềm, amoniac, muối… dẫn đến ăn mòn kẽ hở, suy giảm cơ học–điện, từ đó ảnh hưởng tuổi thọ hệ thống. Hướng dẫn O&M quốc tế do IEA-PVPS biên soạn nhấn mạnh việc lựa chọn hóa chất vệ sinh tấm pin mặt trời phải cực kỳ thận trọng, đặc biệt trong môi trường công nghiệp/khắc nghiệt. (IEA-PVPS)
IV. Bằng chứng từ nhà sản xuất (cơ sở pháp lý & bảo hành)
– Jinko Solar: lặp lại nhất quán nhiều năm: “Không dùng hóa chất vệ sinh tấm pin. Chỉ dùng nước máy”, thực hiện khi bề mặt mát. Đây là yêu cầu cứng, áp dụng cho nhiều dòng module (UL/IEC, kính đôi…). Vi phạm có thể ảnh hưởng bảo hành. (Jinko Solar)
– Canadian Solar: cấm dung dịch ăn mòn chứa axit flohydric (HF), kiềm, acetone, cồn công nghiệp; chỉ cho phép các chất đã được Canadian Solar phê duyệt; khuyến cáo tránh chổi quay vì có thể gây vi nứt; không chà khô để tránh xước vi mô. (Canadian Solar, victoriansolarlight.com.au)
– Trina Solar (Vertex): “Không dùng dung môi kiềm và axit mạnh (bao gồm HF), alkali, acetone”; nếu có dầu mỡ mới cân nhắc tác nhân nhẹ và thân thiện môi trường; luôn theo hướng dẫn để không mất bảo hành. (Trina Solar)
Những ràng buộc này có ý nghĩa hợp đồng: nếu sử dụng hóa chất vệ sinh tấm pin “tự chọn”, bạn có nguy cơ vi phạm điều kiện bảo hành. (Tổng hợp so sánh từ các hãng và hiệp hội ngành cũng nhắc lại điều này.) (theisca.org)
V. Bằng chứng nghiên cứu & thử nghiệm độc lập
– NREL (2024): nghiên cứu 5 năm, đa địa điểm (Dubai, Kuwait City, Mesa, Mumbai, Sacramento) cho thấy soiling gây suy hao đáng kể, nhưng vệ sinh sai cách (kể cả sử dụng tác nhân và kỹ thuật không phù hợp) dẫn đến mài mòn lớp phủ và giảm bền quang học theo thời gian. Kết quả nhấn mạnh cần phương pháp ít xâm lấn và chiến lược vệ sinh tối ưu hóa theo rủi ro–lợi ích. (NREL, National Renewable Energy Laboratory, osti.gov)
– Fraunhofer CSP (2023): thử nghiệm vật liệu cho thấy chất tẩy PV thương mại có tiềm năng gây hại cao, đặc biệt với lớp phủ AR; người dùng thường không nhận biết được mức suy giảm hiệu suất kèm theo, dù dùng đúng nồng độ khuyến nghị. Tổ chức đề xuất phương pháp thử tương thích vật liệu–hóa chất vệ sinh tấm pin trước khi áp dụng. (csp.fraunhofer.de, ChemEurope)
– IEA-PVPS Task 13 (2022–2025): trong các hướng dẫn O&M và tập hợp “PV Failure Fact Sheets”, nhóm nghiên cứu khuyến cáo đánh giá rủi ro khi chọn sản phẩm vệ sinh, lưu ý các cơ chế suy giảm bất thường trong môi trường khắc nghiệt, và nhấn mạnh tuân thủ khuyến nghị nhà sản xuất. (IEA-PVPS)
VI. Phân tích lợi ích – rủi ro khi dùng hóa chất vệ sinh tấm pin
Lợi ích tiềm năng của hóa chất vệ sinh tấm pin là hỗ trợ bóc tách cặn bẩn đặc thù (dầu mỡ, phân chim kết dính, bồ hóng) trong một số trường hợp khó; lý thuyết cho thấy có thể rút ngắn thời gian hoặc giảm công vệ sinh. Tuy nhiên, rủi ro ghi nhận trong tài liệu là đáng kể:
– Hư hại lớp phủ AR/kính: axit/kiềm/dung môi làm suy giảm AR → giảm truyền quang, tăng tán xạ, năng suất kém bền. (csp.fraunhofer.de, NREL)
– Tổn thương cơ học gián tiếp: hóa chất vệ sinh tấm pin có thể lôi kéo hạt mài, tăng ma sát khi chà → xước vi mô và mài mòn; chổi quay càng làm trầm trọng. (Canadian Solar)
– Ăn mòn khung/linh kiện: đặc biệt với dung dịch kiềm, amoniac, muối trong môi trường công nghiệp. (IEA-PVPS)
– Mất bảo hành & rủi ro pháp lý: đi ngược hướng dẫn của hãng. (Jinko Solar, Canadian Solar, Trina Solar)
Do vậy, khoản lợi do vệ sinh nhanh/chắc tay thường không bù nổi rủi ro hư hại dài hạn, trừ phi là tình huống bất khả kháng và có tác nhân nhẹ đã được phê duyệt cùng quy trình kiểm soát chặt chẽ.
VI. Khuyến nghị thực hành dựa trên bằng chứng
Mặc định: không dùng hóa chất vệ sinh tấm pin. Dùng nước sạch (ưu tiên DI/RO nếu khả dụng), áp lực thấp, khăn/miếng bọt biển mềm; vệ sinh khi bề mặt mát (sáng sớm/chiều muộn). (NREL)
Chỉ dùng hóa chất vệ sinh tấm pin khi thật cần thiết (dầu mỡ/nhựa đường/điểm bẩn cứng đầu) và khi:
– Chất tẩy cực nhẹ và đã được nhà sản xuất phê duyệt cho model cụ thể;
– Thử ở vùng nhỏ trước;
– Xả lại thật sạch, không để dư lượng
– Ghi chép quy trình để bảo toàn bảo hành. (Canadian Solar, Trina Solar)
Tuyệt đối tránh: HF, kiềm mạnh (NaOH), axit mạnh, acetone, cồn công nghiệp, dung môi mạnh, chất mài mòn công nghiệp. (Canadian Solar)
Quản trị O&M theo rủi ro: áp dụng hướng dẫn IEA-PVPS và SolarPower Europe để xác định ngưỡng vệ sinh tối ưu (khi lợi ích năng lượng lớn hơn rủi ro chi phí/hư hại), thay vì lịch vệ sinh cứng nhắc. (IEA-PVPS, Solar Best Practices)
VII. Kết luận
Không nên sử dụng hóa chất vệ sinh tấm pin mặt trời trong phần lớn trường hợp. Điều này phù hợp với ràng buộc bảo hành của các hãng lớn (Jinko, Canadian, Trina), được củng cố bởi nghiên cứu thực địa/thử nghiệm (NREL, Fraunhofer CSP) và hướng dẫn O&M (IEA-PVPS, SolarPower Europe).
Chỉ trong các tình huống bất khả kháng mới cân nhắc hóa chất vệ sinh tấm pin rất nhẹ và được phê duyệt cho model cụ thể, dưới quy trình kiểm soát nghiêm ngặt và xả rửa đầy đủ. Giải pháp an toàn & bền vững vẫn là nước sạch + cơ học nhẹ, lập kế hoạch vệ sinh theo ngưỡng tối ưu để tối đa hóa hiệu suất mà không đánh đổi tuổi thọ hay bảo hành. (Jinko Solar, Canadian Solar, Trina Solar, NREL, csp.fraunhofer.de, IEA-PVPS)
Cách tốt nhất để vệ sinh hệ thống là sử dụng các loại chổi rửa pin mặt trời chuyên dụng kết hợp với nước DI (Deionized Water – nước khử ion) hoặc nước RO (Reverse Osmosis Water – nước lọc thẩm thấu ngược)
VIII. Tài liệu tham khảo (kèm link)
1. Jinko Solar – Installation/Cleaning Manuals: “Do not clean the glass with chemicals. Only use tap water.”
https://www.jinkosolar.com/uploads/TUV%20Manual%20%20IEC2016.pdf
https://www.jinkosolar.com/uploads/TUV%20DV%20Manual%20%282021-08%29-EN.pdf
https://www.jinkosolar.com/uploads/5e8c0c06/Installation%20Manual%202020%20UL.pdf
https://www.jinkosolar.com/uploads/TUV%20DV%20Manual%26ef%26bc%26882019.07%29.pdf
2. Canadian Solar – Installation Manual / Cleaning Guidelines: cấm HF, kiềm, acetone, cồn công nghiệp; tránh chổi quay; không chà khô.
https://www.canadiansolar.com/wp-content/uploads/2020/08/Installation_Manual_of_Standard_Solar_Modules_en.pdf
https://www.victoriansolarlight.com.au/wp-content/uploads/2014/08/Canadian-Module-Cleaning-Guidelines_2019.pdf
3. Trina Solar – Vertex Series User Manual: không dùng dung môi kiềm/axit mạnh (bao gồm HF), alkali, acetone.
https://static.trinasolar.com/sites/default/files/UM_M_0002G_TrinaSolarVertexSeriesUserManual_EN.pdf
https://static.trinasolar.com/sites/default/files/UM_M_0006_A_TrinaSolarVertexSeriesUserManual_EN.pdf
4. IEA-PVPS Task 13 – O&M Guidelines & Executive Summary: lưu ý lựa chọn sản phẩm vệ sinh, tuân thủ khuyến nghị chuyên gia/nhà sản xuất.
https://iea-pvps.org/wp-content/uploads/2022/11/IEA-PVPS-Report-T13-25-2022-OandM-Guidelines.pdf
https://iea-pvps.org/wp-content/uploads/2022/11/Final-Executive-Summary-IEA-PVPS-T13-25_2022.pdf
PV Failure Fact Sheets (2025): https://iea-pvps.org/wp-content/uploads/2025/02/IEA-PVPS-T13-30-2025-PVFS-ANNEX-Degradation-and-Failure.pdf
5. NREL – Best Practices for O&M (3rd ed., 2018): cảnh báo tránh hư hại khi vệ sinh, ưu tiên tuân thủ hướng dẫn hãng.
https://docs.nrel.gov/docs/fy19osti/73822.pdf
6. NREL – Soiling, Cleaning, and Abrasion (Field Study, 2024): kết quả nghiên cứu 5 năm về mài mòn/lớp phủ khi vệ sinh.
Bản PDF OSTI: https://docs.nrel.gov/docs/fy24osti/90174.pdf
Trang bài báo: https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0927024824003477
Hồ sơ nghiên cứu: https://research-hub.nrel.gov/en/publications/soiling-cleaning-and-abrasion-the-results-of-the-5-year-photovoltaic-glass-coating-field-study
7. Fraunhofer CSP (2023): “How cleaning agents can damage photovoltaic modules” – rủi ro hóa chất vệ sinh tấm pin với lớp phủ AR; phương pháp thử tương thích.
https://www.csp.fraunhofer.de/en/press/press-releases/cleaning-agents-pv-pitting-corrosion.html
Tin khoa học tóm tắt: https://www.chemeurope.com/en/news/1181609/how-cleaning-agents-can-damage-photovoltaic-modules.html
8. SolarPower Europe – O&M Best Practice Guidelines (v5/v6): ưu tiên nước DI/RO, chất tẩy thân thiện môi trường ở mức tối thiểu; cân bằng lợi ích–rủi ro.
https://solarbestpractices.com/src/Frontend/Files/MediaLibrary/11/o-and-m-best-practice-guidelines-v-5-0-a07c44238b.pdf
https://www.solarpowereurope.org/insights/thematic-reports/operation-and-maintenance-best-practice-guidelines-version-6-0